Quy trình kiểm tra cân phân tích và cân kỹ thuật

Kiểm tra cân phân tích và cân kỹ thuật là bước quan trọng để đảm bảo độ chính xác và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế trong phòng thí nghiệm và sản xuất. Doanh nghiệp nên xây dựng lịch kiểm tra định kỳ, sử dụng quả cân chuẩn được hiệu chuẩn, và lưu hồ sơ đầy đủ để đáp ứng yêu cầu kiểm định, đánh giá chất lượng.

Quy trình kiểm tra cân phân tích và cân kỹ thuật – Hướng dẫn chi tiết

Giới thiệu

Cân phân tích và cân kỹ thuật là những thiết bị đo lường quan trọng trong phòng thí nghiệm, bệnh viện, nhà máy dược phẩm, thực phẩm và hóa chất. Để đảm bảo độ chính xác, các cân này cần được hiệu chuẩn và kiểm tra định kỳ theo tiêu chuẩn quốc tế (ISO 17025, OIML R76, USP, GLP/GMP).

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu quy trình kiểm tra cân phân tích và cân kỹ thuật chuẩn, áp dụng cho phòng thí nghiệm và sản xuất.

Tại sao cần kiểm tra cân phân tích và cân kỹ thuật?

• Đảm bảo độ chính xác: sai số cân có thể ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả thí nghiệm và chất lượng sản phẩm.
• Tuân thủ tiêu chuẩn: các hệ thống quản lý chất lượng như ISO 9001, ISO 17025, GMP yêu cầu kiểm soát thiết bị đo lường.
• An toàn và tin cậy: giúp phòng lab, nhà máy duy trì kết quả ổn định, tránh rủi ro pháp lý và kỹ thuật.

Quy trình kiểm tra cân phân tích và cân kỹ thuật

1. Chuẩn bị trước khi kiểm tra

• Quả cân chuẩn (E2, F1 cho cân phân tích; F1, F2 cho cân kỹ thuật).
• Giấy chứng nhận hiệu chuẩn quả cân (traceable đến chuẩn quốc gia).
• Nhíp chuyên dụng hoặc găng tay để tránh nhiễm bẩn.
• Sổ hoặc file Excel ghi chép kết quả.

2. Điều kiện môi trường

• Nhiệt độ: 20 ± 2 °C.
• Độ ẩm: 40–60%.
• Không có rung động, gió lùa, ánh sáng trực tiếp.
• Cân đã được bật và ổn định ít nhất 1 giờ.

3. Các bước kiểm tra cân

a. Kiểm tra trực quan

Đảm bảo cân sạch, thăng bằng và màn hình hiển thị ổn định.

b. Kiểm tra độ lặp lại (Repeatability)

• Dùng quả cân ~5–10% tải tối đa.
• Ghi 10 lần đọc liên tiếp.
• Tính độ lệch chuẩn (SD).
• Kết quả đạt khi SD ≤ 0.41d (d = độ chia nhỏ nhất).

c. Kiểm tra độ tuyến tính (Linearity)

• Đặt quả cân tại 10%, 50% và 100% tải.
• So sánh với giá trị chuẩn.
• Sai số phải ≤ dung sai theo cấp cân.

d. Kiểm tra độ lệch tâm (Eccentricity)

• Đặt quả cân tại 5 vị trí (giữa + 4 góc).
• Sai số ≤ dung sai quy định.

e. Kiểm tra độ nhạy (Sensitivity)

• Đặt quả cân có giá trị gần độ chia nhỏ nhất (1d hoặc 2d).
• Cân phải phản hồi chính xác.

f. Xác định khối lượng tối thiểu (Minimum Weight – áp dụng cho cân phân tích)

• Dựa trên độ lặp lại, tính theo công thức USP:

MW=2×SD/0.001​

• Chỉ sử dụng cân cho mẫu ≥ giá trị này.

Tần suất kiểm tra cân

• Hàng ngày: kiểm tra nhanh bằng quả cân chuẩn.
• Hàng tháng/quý: thực hiện quy trình kiểm tra đầy đủ.
• Hàng năm: hiệu chuẩn bởi đơn vị được công nhận (ISO 17025).

Tiêu chí chấp nhận

Cân đạt yêu cầu khi tất cả các phép thử (độ lặp lại, tuyến tính, lệch tâm, độ nhạy) đều nằm trong dung sai cho phép. Nếu không đạt → phải hiệu chuẩn hoặc sửa chữa.

Kết luận

Kiểm tra cân phân tích và cân kỹ thuật là bước quan trọng để đảm bảo độ chính xác và tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế trong phòng thí nghiệm và sản xuất. Doanh nghiệp nên xây dựng lịch kiểm tra định kỳ, sử dụng quả cân chuẩn được hiệu chuẩn, và lưu hồ sơ đầy đủ để đáp ứng yêu cầu kiểm định, đánh giá chất lượng.